Духовното татковство е призив на секој христијанин – јеромонах Методиј Зинковскиј

Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух

Драги браќа и сестри, во денешното Евангелско четиво, кое го слушнавме на Божествената Литургија, Господ ги изобличува фарисеите. Од една страна, сите ние добро знаеме кои биле фарисеите, но тој дух кој стои зад фарисејското возвеличување, кого го изобличува Христос: што сакале да седат први на собранијата, да ги нарекуваат учители, да се молат пред сите, тој дух не му е туѓ на никој што живее на земјата. Човек може да фарисејствува, да се возвеличува, да се гордее со било што. Дури можеби древните фарисеи биле подобри од многу денешни луѓе, кои може и да ги изобличуваат, да зборуваат лоши зборови за фарисејскиот дух, а притоа да се величаат дури со своите гревови. Тоа е некаква спротивна крајност, некоја состојба, во која луѓето се оддалечуваат во прекумерен либерализам, сèдозволеност, велејќи: „Фарисеите биле такви, тие сè догматизирале (во лоша смисла на зборот), а ние сме слободни луѓе!“ И веднаш, истиот дух на фарисејство ги наоѓа тие луѓе, кои претендираат на слобода, на некакво ослободување од стереотипи, но заминуваат во друга крајност, станувајќи слични на садукеите, за кои Господ исто така не зборувал со пофалби.

Но зад сето тоа стои еден и ист дух, еден квасец. Затоа и Господ го нарекува еден, каде што ги предупредува апостолите, пазете се од квасот фарисејски и садукејски (Мт. 16, 6). Он не рекол дури ни во множина – духовите, или квасеците, туку квасот, во еднина. А квасот тука е еден – гордоста. И понатамошните зборови на Христос го потврдуваат тоа. Обраќајќи го вниманието на желбата на фарисеите да се нарекуваат учители, продолжува со зборовите: „Не нарекувајте се учители!“ (Мт. 23, 8). Ова е многу важен момент. Овој глагол е повратен, се однесува на самиот човек: „Не нарекувајте се себеси учители!“ Господ не забранил да го наречеме некого учител: на пример, учителите по физика кои добро нè обучиле, или дури учителите во духовните закони. Но, притоа, Учител, со голема буква, е Христос. А вие, ако го избегнете духот на гордоста, вели Он, никогаш нема да се наречете себеси учители. Разбирајќи секако, не во протестантска смисла на зборот, но имајќи во предвид пред сè, во што веруваме. Дека Христос е Учител на секој човек во светот, а не човекот да го истакнува своето учителство, како што правел фарисејот. Така, дури и оние либерали, или современите садукеи, кои се истакнуваат со својата слободоумност и либерализам, претендираат на истото учителство. Тие сметаат дека имаат право да го учат човештвото како правилно треба да живее. Тие со гордост го уриваат идолот на фарисејството, но подигнуваат свој личен идол, кој се нарекува либерализам. И уште пожестоко ги казнуваат оние кои спорат со нив. Стануваат исти такви волци во овчја кожа, какви што претходно биле фарисеите, користејќи го Законот Божји, за самовознесување.

Но и сега, законот човечки, или дури бесовски, во современиот свет се користи за истото самовознесување. Каква е разликата на крај? Квасецот е ист. Гордоста, која го лишува човекот од секоја мисла на постоењето. Прави од него безумно суштество, кое се гордее со нешто, кое и самото не го знае. И Господ, уште еднаш, малку подолу во Евангелието, вели: Не нарекувајте се ни учители, ни наставници, зашто еден е вашиот Учител  – Христос (Мт. 23, 8). Понатаму продолжува: и никого на земјата не викајте го свој татко, оти еден е вашиот Отец, Кој е на небесата; (Мт. 23, 9). Секако, според Светите Отци, во православието нема буквалистички начин на разбирање на овој стих, ниту забрана за употреба на зборот татко воопшто. Самиот Христос во Евангелието, раскажувајќи ја параболата за блудниот син, го нарекува таткото – татко. Тука не се бара буквалистичко толкување. Но се бара возведување на секое татковство кон Отецот Небесен. Зашто и родениот татко, и духовниот татко, и кој било татко, кој нè научил на нешто добро, ни е даден од Бога. И ако направиме од него идол, ќе согрешиме. Ќе му наштетиме и нему и себеси. Ако направиме правилно издигнување на мислите, почитувајќи го доброто на кое што нè научил одреден човек, и кое треба сите да го следиме и да се трудиме да го практикуваме, и сите да станеме еден за друг и татковци, и мајки, и наставници и учители, но со мала буква. Дури со мал збор, да се трудиме да го поучиме човек во доброто, ако нè прашал. А ако не нè прашал, тогаш со молитва, да станеме тој татко со мала буква, кој се моли за својот ближен, дете, брат. Духовното татковство е призив на секој христијанин. Но Отецот Небесен, Татко со голема буква е еден.

Но притоа, Христос покажува во Себеси смирение. Тој се нарекува Син, не само човечки, но и Син Божји. А Синот, како и да речеме, во човечкото поимање сепак означува нешто помало од Отец. Па дури и во тие Троични односи, каде што ние православните исповедаме еднаквост, меѓу Отецот и Синот и Светиот Дух, една, единосушна и животворна Троица, Синот Божји, согласно Откровението, си го усвојува Себеси името Син, иако човечкиот опит зборува дека синот е помал од таткото. И би рекле, зарем не е тоа соблазна за нашиот човечки ум, да го нарекуваме Синот син, а не втор Отец, на пример? Но, тука Господ, тајно нè учи на смирение. И уште повеќе, нè учи дека синот може да биде не помал од таткото. А тоа така и е, во Троичните односи. И во човечките односи, знаеме случаи кога синовите ги надминувале своите татковци, и вистинските татковци се радувале на тоа. Не завидувале, туку се радувале што нивниот син ги надминал. И таа тајна на Троичното богословие, се однесува и на нашите човечки односи. Ние не треба да се стремиме да се нарекуваме учители, наставници, татковци, или дури формално одрекувајќи го нарекувањето на татко или наставник, да стануваме наставници и учители на другите, дека не треба така да се нарекуваат. Човек не може од тој камен никако да се ослободи, додека е во плен на гордоста. Но уште повеќе, не треба да се боиме да се наречеме синови, ученици, па дури и не само на Бога, но и на луѓе. Затоа што од секој човек можеме да се научиме на нешто добро. Светите Отци наоѓале можност да се поучат дури и од грешници. Кога покрај еден епископ поминала, една украсена жена блудница, тој заплакал, и неговите ученици го прашале: Отче, зошто плачеш? Тој им рекол: Таа толку се грижи за своето тело, како што ние не се грижиме ни за душата. Колкава ревност. Да ни даде Бог и нам таква ревност, за својата душа. Таа можеби не се грижи за својата душа, но има добра внатрешна основа да стане добар човек и христијанин.

Тоа е таа способност да можеме да учиме, не само од Бога, зашто да се нарекуваме ученици на Бога е истата замка. Човек може да рече: „јас сум ученик само на Бог“, и станува истиот фарисеј, кој се одрекува од употребата на зборот татко, но затоа Ученик, со голема буква. И повторно, истата гордост, истиот квасец произлегува од тие ставови, без разлика кои зборови се употребуваат. Но, Духот на смирението Христово, со Кој е исполнет Господ, Кој дури во внатрешните Троични односи не се срами да се нарече Син, иако не е помал од Отецот, нè учи на тоа дека човек секогаш треба да биде отворен за духовно „учење“ од сè, од животните кои си помагаат едни на други, за разлика од луѓето, од растенијата кои тежнеат кон животот, дури и кога времето е лошо, а луѓето очајуваат и не сакаат да живеат затоа што врнело дожд и т.н. И еден од друг, да најдеме добро во секој човек. Да најдеме и да го искористиме, да му помогнеме и нему и себеси, со својот добар карактер, смирение и љубов. Тој дух, ни напомнува Христос денес, треба да нè раководи во сиот наш живот. Колку што може помалку негативни, злобни, лукави помисли, и колку што може повеќе отвореност кон она, на што Промислата Божја, премудро, секоја секунда нè учи на земјата, и преку другите луѓе. Затоа што така му е угодно на Бога, да бидеме едно семејство во Христа Исуса, нашиот Господ, сега и секогаш, и во вечни векови.

Амин!