Сегашниот век, во длабока смисла, е век на апсудрот. Поети и драмски писатели, сликари и скулптори го прогласуваат светот како неповрзан хаос, и човекот како дехуманизиран фрагмент од тој хаос. Политиката, без разлика дали е десничарска, левичарска, или централизирана, не може повеќе да се гледа како ништо друго, освен нешто, во кое се состои универзалниот хаос, а за момент, дава привиден одблесок на ред; пацифистите и милитантите крстоносци се обединети во една апсурдна вера во немоќните сили на човекот, дека ќе ја излечат неподносливата ситуација, со средства со кои што може да ја направат само полоша. Филозофите и другите, наводно одговорни луѓе во владини, академски и црковни кругови, кога не се повлекуваат зад бeзличната и неодговорна фасада на нивната спелцијализација или бирократија, обично не прават ништо повеќе од рационализацизирање на нејасната состојба на современиот човек и неговиот свет, и застапуваат залудна „посветеност“ на дискредитираниот хуманистички оптимизам, на безнадежниот стоицизам, за да го заслепат експериментирањето и ирационализмот, или „посветеност“ сама по себе, самоубиствена вера во „верата“.

Но уметноста, политиката, и филозофијата денес се само рефлексија на животот, и ако тие постанале апсурдни, тоа е така поради што, во голема мера, и животот станал таков. Највпечатлив пример на апсудрот во животот, во последно време беше, се разбира, Хитлеровиот „нов поредок“, каде што наводно нормалниот цивилизиран човек може да биде искупен, и истовремено остварен и извонреден интепретатор на Бах (како што беше Химлер) и вешт убиец на милиони, или човек кој може да организира турнеја во логори, да се совпаѓа со серија концерти или изложба на уметноста. Самиот Хитлер, навистина, беше апсудрен човек пар екселанс, преминувајќи од ништожност до владеење со светот и пак назад во ништожност во просторот на десетици години, оставајќи на неговиот споменик ништо друго, освен распаднат свет, должејќи го неговиот бесмислен успех на фактот дека тој, најпразниот човек, ја олицетвори празнината во луѓето од своето време.

Надреализмот на Хитлер сега е дел од минатото; но светот во никој случај не го надмина векот на апсурдот, туку навлезе во поразвиена, но моментално потивка фаза на истата болест. Луѓето измислија оружје да ја изразуваат, подобро од Хитлеровото евангелие на уништувањето, нивната нејасност и нихилизам, и во нивната сенка луѓето стојат парализирани, помеѓу екстремите на надворешната моќ и внатрешната беспомошна еднаквост, без преседан. Во истото време, сиромашните и „непривилегираните“ на светот, се разбудија во свесен живот, и бараат изобилство и привилегија; оние, кои веќе ги поседуваат, го трошат животот во трка по суетни нешта, или се разочаруваат и умираат од досада и очај, или извршуваат бесмислени злосторства. Целиот свет скоро, изгледа е поделен на оние кои водат бесмислени, залудни животи без да се свесни за тоа, и оние кои, свесни за тоа, се доведени до лудило и самоубиство. (…)

Истото е и со апсурдот –  тој е негативната страна на позитивната реалност. Постои; се разбира, елемент на нејасност во нашиот свет, зашто со неговиот пад од Рајот човекот го зеде светот со себе; филозофијата на апсурдот не е изградена врз целосна лага, но врз измамлива полу-вистина. Но, кога Ками го дефинира апсудрот како судир на човечката потреба за разум со ирационалноста на светот, кога тој верува дека човекот е невина жртва а светот – виновникот, тој, како сите апсурдисти, го зголемува многу делумниот увид, во тоално искривен поглед на нештата; и во неговото слепило пристигнува до точната изопаченост на вистината. Апсудрот, на крај, е внатрешно а не надворешно прашање; не е светот ирационален и нејасен, туку човекот.

Како и да е, ако апсурдистот е одговорен за тоа што не ги гледа нештата како што се, и не посакува да ги види, христијанинот е многу повеќе одговорен за неуспехот да даде пример на целосно остварен живот, живот во Христа. Христијанскиот компромис во мислата и збор, и негрижата на дело го отворија патот до триумфот на силите на апсурдот, на сатаната, на антихристот. Денешното време на апсудрот е само награда на христијаните, кои не успеале да бидат Христијани.

И единствениот лек за апсурдноста лежи во ова, неговиот извор: мора повторно да бидеме Христијани. Ками беше прилично во право, кога рече, „Мораме да избереме помеѓу чудата и апсурдот.“ Зашто во овој поглед, Христијанството и апсурдноста се еднакво спротивни на Просветителниот рационализам и хуманизам, на ставот дека реалноста може да се сведе на листа на рационални и човечки услови. Навистина ние треба да избереме помеѓу чудата, христијанскиот поглед на нештата, чиј Центар е Бог и чиј крај е вечното Царство Небесно, и апсурдот, сатанскиот поглед на нештата, чиј центар е паднатиот човек чиј крај е во пеколот, и во овој живот и во животот што следи.

Ние мораме повторно да станеме христијани. Залудно е, всушност тоа е токму апсудрно, да се зборува за реформирање на општеството, да се промени патот на историјата, да се надмине векот на апсурдот, ако го немаме Христа во нашите срца; а ако го имаме Христа во нашите срца, ништо друго не е важно.

Секако дека е возможно да постои век над апсурдот; повеќе веројатно е, можеби, и христијаните треба секогаш да бидат подготвени за оваа евентуалност, дека нема да има, и дека векот на апсурдот е навистина последниот век. Можеби, крајното сведоштво кое Христијаните ќе можат да го дадат во овој век, ќе биде крајното сведоштво, крвта на нивното мачеништво.

Но ова е причина за радост, а не за очај. Надежта на христијаните не е во овој свет или во неговите царства – таа надеж, навистина е краен апсурд; надежта на Христијаните е во Царството Божјо, кое не е од овој свет.

Јеромонах Серафим (Роуз)

 

Превод: Дамјан Божиновски

Извор: http://www.pravoslavie.ru